Ekospirala po Puszczy Niepołomickiej

W 1567r. za Zygmunta II Augusta została wydana Ustawa Leśna, która wprowadziła m.in. administracyjny podział lasów. Według tej ustawy w skład puszczy wchodzi matecznik (ostoja), który otoczony jest kniejami (lasami), a na granicach puszcz występują uroczyska. Podziału dokonano w oparciu o różnice ekosystemowe, dlatego jest aktualny i dzisiaj, i aby zapoznać się z puszczą trzeba odwiedzić co najmniej te trzy podstawowe środowiska leśne.

Puszcza podzielona jest na oddziały rozdzielone drogami i duktami, i na każdym skrzyżowaniu tychże w jego płn.-wsch. rogu znajdziemy słupek oddziałowy z numerami oddziałów, które wskazują poszczególne ścianki słupka – te słupki będą podstawą orientacji na trasie.

Początek i koniec trasy – parking przy leś. Przyborów (spiralę zacząć można również  z parkingów: PKP Kłaj, leś. Stanisławice, gaj. Damienice) – trasa całodzienna, odcinkami trudna!

Wycieczkę proponuję rozpocząć od zwiedzenia świetnie wyposażonej Izby Leśnej w Nadleśnictwie Niepołomice (czynna pn.-pt. 7:00 – 15:00 po wcześniejszym kontakcie tel. 122811566), lub od odwiedzenia Gabinetu W.Puchalskiego w Muz. Niepołomice (czynne codziennie od 10:00).

1.Polana Wielkie Błoto – z parkingu kierujemy się drogą na płd. wzdłuż oddz.126, mijamy skrzyżowanie i docieramy do pagórka Kobyla Głowa, który jest ostańcem morenowym. Na pierwszym skrzyżowaniu za pagórkiem skręcamy w prawo (szlaban) na drogę przy oddz.169; jedziemy przez Las Lipowiec (który wczesną wiosną pokrywa się kobiercem kwiecia) i jadąc cały czas prosto docieramy do Polany Wielkie Błoto. Polana jest odrębnym ekosystemem i niektóre rośliny i zwierzęta można spotkać tylko w tym miejscu. Na polanie na pierwszym rozwidleniu skręcamy w lewo i jedziemy do następnego rozwidlenia na którym znów w lewo, i po chwili jesteśmy przy niewielkim stawie z brunatną torfową wodą, w której występują rzadkie gatunki bezkręgowców. Wracamy do rozwidlenia i wjeżdżamy w lewo w mało uczęszczaną drogę polną. Po lewej rozciąga się duże bagnisko z okazałymi kępami wierzb, można też dostrzec ślady pracy bobrów. Drogą docieramy pod wiadukt kolejowy.

2.Rezerwat „Długosz Królewski” – droga spod wiaduktu doprowadza nas do drogi 75 na której skręcamy w lewo, mijamy (po lewej) domek zbudowany z dachówek, na pierwszym skrzyżowaniu zjeżdżamy w lewo (na Kłaj) i na kolejnym znów w lewo (w dół) w ul.Leśną biegnącą granicą kultur. Docieramy do skrzyżowania z kapliczką, na którym ponownie w lewo w ul.Modrzewiową, przejeżdżamy pod wiaduktem kolejowy i docieramy do malowniczego stawu-łowiska. Za stawem wjeżdżamy do Koziego (sarniego) Lasu z dominującym drzewostanem modrzewiowym, mijamy skrzyżowanie z duktem i docieramy do skrzyżowania z drogą żwirową po prawej i wjeżdżamy na nią. Po chwili mijamy po lewej ciekawy dębniak z podszyciem bukowym i docieramy do skrzyżowania (szlaban) na którym skręcamy w prawo. Jedziemy wzdłuż moczaru na którym wiosną mają gody (niebieskie) Żaby moczarowe, dojeżdżamy do budynków wojskowych i za szlabanem skręcamy w lewo, mijamy tory, osiedle wojskowe, pomnik lotniczy; droga aż do rezerwatu biegnie przez uroczyska, przy drodze występują siedliska Długosza królewskiego. Dojeżdżamy do skrzyżowania (T), skręcamy w prawo i zaraz w lewo przed przejazdem kolejowym, mijamy tartak i docieramy do skrzyżowania (X) przy którym znajduje się rezerwat (tabliczka).

3.Łąki Świercze, gaj.Damienice – na skrzyżowaniu skręcamy w prawo, wyjeżdżamy z lasu na ul.Leśną z której (przed wiaduktem) wjeżdżamy w lewo w ul.Motylkową i jedziemy Łąkami Świercze mając po prawe A4. Na łąkach występują rzadkie gatunki motyli i chrząszczy. Objeżdżamy wiadukt, następnie przejście dla zwierząt i przy następnym wiadukcie skręcamy w lewo do gajówki.

4.Paprotnik Lisie – droga do paprotnika biegnie granicą lasów i uroczysk. Od gajówki wjeżdżamy do puszczy asfaltową drogą, mijamy duże skrzyżowanie i na następnym skręcamy w prawo na dukt przy oddz.207, przed Rżyskami skręcamy w lewo na dukt przy oddz.176, mijamy skrzyżowanie z ukośną drogą leśną, następnie z drogą (asfaltową) na Baczków i na następnym skrzyżowaniu skręcamy w prawo w drogę na Lisie (przy oddz.148). Tu zaczyna się już paprotnik, a jadąc przez niego można odnieść wrażenie, że przenieśliśmy się do karbonu i tylko patrzeć jak z paproci wychynie jakiś kopalny płaz. Dojeżdżamy do skrzyżowania i skręcamy w lewo (przepust) na dukt przy oddz.105 i jedziemy aż do skrzyżowania z drogą na Gawłówek na którym skręcamy w lewo wzdłuż oddz.105.

5.Rezerwat Gibiel, gaj. Poszynka – dojeżdżamy do skrzyżowania z szałasem i skręcamy w prawo na dukt przy oddz.64. Wjeżdżamy w lasy (knieje), zmienia się stopniowo szata roślinna. Docieramy do asfaltowej drogi i skręcamy w lewo wzdłuż oddz.41. Po pewnym czasie dostrzeżemy po lewej betonowe ogrodzenie Ośrodka Hodowli Żubrów, a następnie po prawej rez.Gibiel (tabliczka) i tuż za nim gaj.Poszynka.

6.Czarny Staw – od gajówki docieramy do skrzyżowania i skręcamy w lewo w drogę przy oddz.54, mijamy duże skrzyżowanie z szałasem i na następnym takim skrzyżowaniu skręcamy w lewo w drogę przy oddz.188 (można też pojechać prosto: dotrzemy wtedy do cmentarzyka żołnierskiego z 1939r., za nim skręcimy w lewo w drogę przy oddz.215 i po chwili jesteśmy przy stawie (tabliczka). Staw wypełnia piaskową nieckę i jest miejscem godowym dla okolicznych płazów. Od stawu jedziemy do skrzyżowania na którym skręcamy w lewo na drogę wzdłuż oddz.186 i po dojechaniu do drogi głównej w prawo wzdłuż oddz.185), drogą docieramy do skrzyżowania na którym skręcamy w lewo na szosę przy oddz.154. Po chwili docieramy do skrzyżowania na którym skręcamy w prawo na drogę oznaczoną tabliczką „Do punktu czerpania wody”, która doprowadzi nas do przystani przy Czarnym Staw,ie. Bagniska wokół stawu są siedliskiem rzadkich roślin bagiennych, występuje tu także m.in. Modraszek bagniczek, a końcem lata nazbierać można borówek bagiennych (łochyń), lecz uważać trzeba na żmije.

7.Matecznik Poszyna – od stawu wracamy do drogi głównej (z drogi głównej można jechać na wprost – jest to trasa trudniejsza, lecz ciekawsza przyrodniczo) i skręcamy w prawo wzdłuż oddz.154, mijamy jedno większe skrzyżowanie i na następnym (szałas) skręcamy w lewo na drogę przy oddz.111, docieramy do betonowego ogrodzenia OZHŻ i jadąc wzdłuż niego dotrzemy do zabudowań OZHŻ w Poszynie. Lasy są cieniste i „surowe”, a matecznik jest rozświetlony i „wesoły”,są tu polanki, strumyki, oczka wodne, piaskowe górki i duża różnorodność roślinna, to takie „przedszkole” dla młodych zwierząt. Niestety OZHŻ nie można zwiedzać.

Powrót – trzymając się dalej drogi przejeżdżamy mostek nad Traczówką, mijamy skrzyżowanie z szałasem na wprost i wjeżdżamy do Lasu Strusie (cietrzewie), mijamy po prawej wieżę obserwacyjną i dojeżdżamy do mety.