Puszczańska pętla lotnicza

Początek i koniec trasy – przystanek PKP Kłaj (lub parkingi leśny i Krakowianka pod Niepołomicami). Trasa trudna z powodu złej dostępności do niektórych obiektów, zalecana od września do kwietnia.

Wycieczkę proponuję rozpocząć od zwiedzenia Izby Regionalnej w Kłaju (po wcześniejszym kontakcie na nr tel. 781 287 141), gdzie można obejrzeć szczątki legendarnego myśliwca PZL P.11c ppor.Wacława Króla, oraz Messerschmitta Bf 109.

1. Miejsce upadku myśliwca PZL P.11c ppor.W. Króla – z przystanku PKP Kłaj (domek zawiadowcy z XIXw.) przechodzimy pod tunelem i za nim kierujemy się drogą na prawo, skręcamy w prawo na skrzyżowaniu (Y) z asfaltówką przed ambulatorium, i zaraz za budynkiem (po lewej) w zakrzaczeniu znajdziemy bocznicę wąskotorówki tartacznej. Jadąc dalej po minięciu Osiedla Wojskowego dotrzemy do tablicy pamiątkowej. Szczątki samolotu wydobyto IV.2012r.
2. Mogiła sowieckiego skoczka-wywiadowcy N.N. – drogą od osiedla docieramy do skrzyżowania (T) i skręcamy w prawo. Około 50m przed przejazdem kolejowym, w lesie po prawej znajdują się ruiny hitlerowskiego tartaku Sägewerk Klaj. W tartaku miała filię m.in. firma „Delta” wytwarzająca skrzydła samolotów. Przed przejazdem skręcamy w lewo, docieramy do ogrodzenia obecnego tartaku i w połowie jego długości (vis-a-vis słupa S4/III ) w lesie po lewej znajduje się postument traka parowego „Ohmann”. Jadąc dalej przed rogiem ogrodzenia skręcamy w lewo (X), następnie w drogę odchodzącą na prawo i jedziemy trzymając się tej najbardziej wyjeżdżonej drogi, która doprowadzi nas do rozwidlenia (Y) przed pasmem wzgórków na którym w lewo i zaraz na pierwszy wzgórku dostrzeżemy trójkątny fundament ze wspornikami niegdysiejszej wieży obserwacyjnej. Drewniana wieża miała połączenie telefoniczne kablowe z wartownią i sztabem składnicy. Na wieży był posterunek obserwacyjny Kompanii Wartowniczej Kłaj i zapewne z tego posterunku 3.IX.1939r. przekazano sygnał o zbliżających się niemieckich bombowcach – nasi żołnierze zdążyli zająć stanowiska i udaremnili zamiar zniszczenia składnicy. Po 1939r. wieżę wykorzystywali również Niemcy. Jedziemy dalej i tuż przed skrzyżowaniem (X) można podejść w prawo ścieżyną na wzgórek, gdzie odnajdziemy punkt pomiarowy z żeliwną głowicą. Tu też kiedyś stała drewniana wieża – triangulacyjna. Dojeżdżamy do skrzyżowania (X) i skręcamy w prawo na drogę wzdłuż oddz.243, następnie wjeżdżamy na wprost na drogę asfaltową (T) i jadąc nią docieramy do cmentarza żołnierzy III/5psph poległych w boju z 9.IX.1939r. Od cmentarza jedziemy dalej prosto do skrzyżowania (X-szałas) na którym skręcamy w prawo wzdłuż oddz.188, docieramy do kolejnego skrzyżowania (X-szałas) na którym skręcamy w lewo wzdłuż oddz.154, mijamy Czarny Staw, dwa większe skrzyżowania i na trzecim (X-szałas) skręcamy w prawo wzdłuż oddz.110, mijamy rzeczułkę, podjeżdżamy pod wzniesienie, skręcamy w prawo (dąb) w dukt przy oddz.108 i docieramy do mogiły. Skoczek został zastrzelony na początku IX.1944r. przez werkschutza z Kłaja pilnującego wyrębu.
3. Miejsce upadku myśliwca Jak-3 i grób mjr N.Szarandy – wracamy do drogi głównej i skręcamy w prawo wzdłuż oddz.107 (krzewy żarnowca miotlastego), i jedziemy tą drogą aż do skrzyżowania (Y) z szosą 965 na którą skręcamy w prawo i zaraz w lewo dojeżdżając do pomnika w Gawłówku. Wracamy do szosy 965, skręcamy w prawo (kierunek Zielona) i osiągamy cmentarz w Mikluszowicach. (Skręcając w drogę w prawo przed cmentarzem można zarazem odwiedzić kościół św.Jana Chrzciciela i grodzisko Górę św. Jana). Grób mjr Szarandy znajduje się na cmentarzu wojennym nr.323, który odnajdziemy na końcu nekropoli przy szosie 965.
4. Miejsce upadku sowieckiego bombowca Pe-2 – na pierwszym skrzyżowaniu (X) za cmentarzem (ul.Królewska) skręcamy w lewo, przejeżdżamy przez małe osiedle i wjeżdżamy do puszczy (szlaban). Drogą jedziemy aż do skrzyżowania (X-czarny szlak) i skręcamy w prawo wzdłuż oddz.43, następnie docieramy do skrzyżowania (X-szałas) przy stawie. Na lewo w lesie w styczniu 1945r. spadł bombowiec Pe-2. Samolot został zestrzelony, 3-osobowa załoga zginęła, niestety nie ma śladów po tej katastrofie, nie ma też tablicy informacyjnej. [Aby znaleźć się bliżej tego miejsca można nie skręcać przy oddz.43, tylko dalej jechać prosto i skręcić w prawo na skrzyżowaniu (X-szałas) na drogę wzdłuż oddz.46 doprowadzającą do skrzyżowania (X) nieopodal miejsca katastrofy, następnie odbić na tym skrzyżowaniu na drogę w prawo, a z niej w pierwszy dukt (X) w prawo i dojedziemy do skrzyżowania (X-szałas) przy stawie].
5. Miejsce upadku myśliwca Messerschmitt Bf-109 – kontynuujemy jazdę drogą główną, po chwili docieramy do dwóch stawów po prawej (wjeżdżając na groblę m/nimi za stawem po lewej dostrzeżemy kapliczkę dźinijską), a następnie do skrzyżowania (T-szlaban) na którym skręcamy w lewo wzdłuż oddz.5, przejeżdżamy mostek nad Drwinką i jedziemy drogą na lewo tuż przy lesie aż do skrzyżowania (X) w Chobocie z drogą główną, gdzie skręcamy w prawo i zaraz na skrzyżowaniu (T) z szosą 964 w lewo na Niepołomice (ścieżka rowerowa), następnie w centrum Zabierzowa Bocheńskiego na skrzyżowaniu (X-przed GS-em) skręcamy w prawo, jedziemy do skrzyżowania (T) z drogą polną od lewej (biegnącą przy rowie) i wjeżdżamy w nią. Po chwili docieramy do miejsca, gdzie jesienią 1944r. na skutek awarii spadł niemiecki myśliwiec Bf-109, pilot wyskoczył na spadochronie – wiadomo tylko tyle, ponieważ nadal nie odczytano dokumentów znalezionych w samolocie. Szczątki myśliwca wydobyto X.2012r. i są eksponowane w Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. Po zdarzeniu nie ma śladów w terenie, nie ma też tablicy informacyjnej.
6. Pole zrzutu bomb – drogą polną docieramy do skrzyżowania (T) z asfaltówką i skręcamy w lewo, następnie dojeżdżamy do szosy 964 i skręcamy w prawo (ścieżka rowerowa), mijamy kościół w Woli Batorskiej i na pierwszym skrzyżowaniu (X) za nim skręcamy w lewo (trasa Velo Metropolis), następnie skręcamy na lewo w drogę do stacji benzynowej, mijamy ją i wjeżdżamy na teren SKR-u. Po prawej, furtką w ogrodzeniu dotrzemy na cmentarz wojenny nr.324. Wracamy do drogi głównej, skręcamy w lewo, mijamy wyrobisko Balaton i docieramy do skrzyżowania (X) w Sitowcu z cmentarzem wojennym nr.325. Od cmentarza wyjeżdżamy na asfaltówkę na lewo , jedziemy aż do rozwidlenia (Y) na którym odbijamy w lewo w szeroką drogę żwirową za szlabanem (zielony szlak) i drogą docieramy do szlabanu przed skrzyżowaniem (X) z szosą 75. Idąc na lewo skrajem lasu wzdłuż szosy 75 natrafimy na potężny lej po bombie burzącej o głębokości 5m. W miejscu tym jest 7 lejów, lecz pozostałe są widoczne tylko w zarysie, ponieważ po wojnie wykorzystywano je do niszczenia niewybuchów. Leje (zdjęcie LIDAR na mapie) powstały 3.IX.39r., gdy niemieckie bombowce He-111 uciekając przed polskimi myśliwcami P.11c pozbywały się balastu bomb nie użytych do ataku na składnicę w Kłaju.
7. Stanowiska niemieckich armat przeciwlotniczych (Flak) – przechodzimy przez szosę 75 i wjeżdżamy na lewo na ścieżkę rowerową, którą docieramy do drogi (Y) przy przystanku PKP Szarów, tam skręcamy w lewo, następnie w prawo na skrzyżowaniu (T) z szosa 75 i zaraz w lewo (T) w drogę podrzędną (odcinek niebezpieczny!!!). Droga zakręca w prawo, a następnie w lewo, na zakręcie w lewo stoi betonowy słup z oznakowaniem czarnego szlaku i przed następnym słupem skręcamy w prawo (X) w słabo widoczną przecinkę, którą dotrzemy do rowu na skraju polany. Idąc prawo-skos dotrzemy do w miarę dobrze widocznego stanowiska armaty plot, obok na skraju lasu zarysowuje się następne i są jeszcze inne, lecz trudno je wypatrzeć; przed stanowiskiem kwadratowy wykop (prawdopodobnie na radar). Bateria armat Flak została ustawiona zimą 1944r., a ściągnięta na początku I.1945r.

Powrót – wracamy do przystanku PKP Szarów, przejeżdżamy drogą pod wiaduktem i skręcamy za nim w lewo, skrzyżowanie (T) z drogą od prawej przejeżdżamy na wprost, docieramy do szosy 75 i skręcamy w prawo. Przed pomnikiem ofiar II wojny skręcamy w drogę na lewo w dół ku Gęsiarni, przejeżdżamy pod wiaduktem kolejowym i na końcu chodnika skręcamy w prawo do lasu w słabo widoczną przecinkę. Tu lepiej zostawić rower i podejść pieszo przecinką do 3 lejów (jeden rozmyty w rzeczce za przepustem) po mniejszych bombach burzących, też z 3.IX.1939r. Wracamy do drogi pod wiaduktem i jedziemy w prawo drogą gruntową przez polanę Wielkie Błoto aż do skrzyżowania (T-szlaban), gdzie skręcamy w prawo i zaraz na następnym (T) przed stawem w lewo do lasu, następnie docieramy do skrzyżowania (T-wysepka), skręcamy w prawo i na pierwszym skrzyżowaniu (X) w lewo na drogę żwirową, która doprowadza nas do skrzyżowania (X,Y-szlaban) z asfaltówką. Po lewej od asfaltówki natrafimy na fundamenty prochowni zniszczonej za okupacji, po prawej okop ziemny Kompanii Wartowniczej Kłaj z którego m.in. żołnierze por.F.Fidzińskiego 3.IX.39r. odpierali atak bombowców He-111, a na prawo od drogi żwirowej ruiny niemieckiego tajnego laboratorium amunicyjnego „K-5”. Od szlabanu kierujemy się na prawo asfaltówką, po dojeździe do ogrodzenia można podejść na lewo do lasu, gdzie natkniemy się na drugi okop ziemny K.W.Kłaj zapasowego stanowiska obronnego, następnie jadąc dalej za szlabanem koło jednostki (po lewej) dostrzeżemy okop betonowy także K.W.Kłaj z 1939r. Od szlabanu kierujemy się wzdłuż ogrodzenia wprost do tunelu pod przystankiem PKP Kłaj.